Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures

Hiểu Rõ Sự Khác Biệt Giữa Perpetual Và Futures Trong Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Tiền Điện Tử

Chào mừng các nhà giao dịch mới đến với thế giới năng động nhưng phức tạp của hợp đồng tương lai tiền điện tử. Là một chuyên gia trong lĩnh vực này, tôi nhận thấy rằng một trong những rào cản lớn nhất đối với người mới bắt đầu là nắm vững sự khác biệt cốt lõi giữa hai công cụ phái sinh phổ biến nhất: Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures) và Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual Contracts).

Mặc dù cả hai đều cho phép bạn đầu cơ vào biến động giá của tài sản cơ sở (như Bitcoin hay Ethereum) mà không cần sở hữu tài sản thực, cơ chế hoạt động, đặc biệt là về thời hạn và phí tài trợ, lại hoàn toàn khác biệt. Việc hiểu rõ sự khác biệt này là nền tảng để xây dựng chiến lược giao dịch hiệu quả và quản lý rủi ro thành công.

1. Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures Contracts)

Hợp đồng tương lai truyền thống là công cụ tài chính có nguồn gốc từ thị trường hàng hóa truyền thống (dầu mỏ, vàng, nông sản). Trong bối cảnh tiền điện tử, chúng là các thỏa thuận pháp lý để mua hoặc bán một lượng tài sản cơ sở cụ thể tại một mức giá đã định trước vào một ngày cụ thể trong tương lai.

1.1. Đặc Điểm Chính Của Futures Truyền Thống

Quy tắc cơ bản nhất của hợp đồng tương lai truyền thống là chúng có **Ngày Đáo Hạn (Expiration Date)**.

• **Ngày Đáo Hạn Cố Định:** Mỗi hợp đồng tương lai được thiết lập với một ngày hết hạn cụ thể. Khi ngày này đến, hợp đồng sẽ được thanh lý hoặc chuyển giao (settled). Trong thị trường tiền điện tử, việc thanh toán thường là bằng tiền mặt (cash-settled), nghĩa là bạn nhận được khoản lãi/lỗ bằng stablecoin thay vì nhận tài sản cơ sở thực tế.
• **Giá Giao Ngay và Giá Tương Lai:** Giá của hợp đồng tương lai thường có mối quan hệ chặt chẽ với giá giao ngay (spot price) của tài sản cơ sở. Tuy nhiên, do có chi phí nắm giữ và kỳ vọng thị trường, giá tương lai có thể giao dịch ở mức chênh lệch (premium) hoặc chiết khấu (discount) so với giá giao ngay.
• **Cơ Chế Đáo Hạn (Settlement):** Khi hợp đồng đáo hạn, vị thế của bạn sẽ tự động đóng lại. Điều này có nghĩa là nhà giao dịch phải chủ động quản lý vị thế của mình trước ngày đáo hạn nếu họ muốn duy trì tiếp xúc với tài sản.

1.2. Ưu Điểm và Nhược Điểm Của Futures Truyền Thống

| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Có ngày đáo hạn rõ ràng, giúp dự đoán thời điểm đóng vị thế. | Cần phải liên tục quản lý việc đáo hạn (roll over) nếu muốn duy trì vị thế dài hạn. | | Thường có độ biến động giá thấp hơn so với Perpetual do sự ràng buộc bởi ngày đáo hạn. | Có thể không phù hợp với chiến lược "Buy and Hold" dài hạn bằng đòn bẩy. | | Phí giao dịch thường đơn giản hơn, không có phí tài trợ (funding fee). | Thanh khoản có thể kém hơn so với các hợp đồng Vĩnh cửu phổ biến nhất. |

2. Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual Contracts)

Hợp đồng vĩnh cửu (hay còn gọi là Vĩnh cửu Swap) là một phát minh tương đối mới trong không gian tài chính phái sinh, được tiên phong bởi sàn giao dịch tiền điện tử BitMEX. Chúng mô phỏng hợp đồng tương lai nhưng loại bỏ hoàn toàn yếu tố ngày đáo hạn.

1. 1. 1. 2.1. Đặc Điểm Chính Của Perpetual Contracts

Điểm khác biệt lớn nhất và quan trọng nhất của hợp đồng vĩnh cửu là chúng **không bao giờ đáo hạn**.

• **Không Có Ngày Đáo Hạn:** Bạn có thể giữ vị thế mua (long) hoặc bán (short) vô thời hạn, miễn là bạn duy trì đủ ký quỹ (margin) và không bị thanh lý. Điều này làm cho chúng trở nên hấp dẫn hơn cho các chiến lược giao dịch theo xu hướng (trend following) hoặc giao dịch ký quỹ dài hạn.
• **Cơ Chế Phí Tài Trợ (Funding Rate):** Để giữ cho giá của hợp đồng vĩnh cửu luôn bám sát giá giao ngay của tài sản cơ sở, các nhà phát triển đã giới thiệu cơ chế Phí Tài Trợ.

   *   Nếu giá Perpetual cao hơn giá Giao Ngay (thị trường đang lạc quan), những người giữ vị thế Mua (Long) sẽ trả phí cho những người giữ vị thế Bán (Short).
   *   Ngược lại, nếu giá Perpetual thấp hơn giá Giao Ngay (thị trường đang bi quan), những người giữ vị thế Bán (Short) sẽ trả phí cho những người giữ vị thế Mua (Long).
   *   Phí này được trao đổi trực tiếp giữa các nhà giao dịch, không phải là phí giao dịch trả cho sàn giao dịch.

1. 1. 1. 2.2. Rủi Ro Thanh Lý và Perpetual

Vì không có ngày đáo hạn, rủi ro chính trong giao dịch Perpetual xoay quanh việc duy trì ký quỹ. Nếu thị trường đi ngược lại dự đoán của bạn và mức ký quỹ duy trì (Maintenance Margin) không đủ, vị thế của bạn sẽ bị thanh lý.

Việc hiểu rõ Cơ Chế Thanh Lý Hợp Đồng Tương Lai Vĩnh Cửu là cực kỳ quan trọng. Thanh lý xảy ra khi tỷ lệ Ký quỹ của bạn rơi xuống dưới mức yêu cầu tối thiểu, dẫn đến việc vị thế của bạn bị đóng tự động để ngăn chặn khoản lỗ vượt quá số tiền ký quỹ ban đầu của bạn.

1. 1. 1. 2.3. Ưu Điểm và Nhược Điểm Của Perpetual Contracts

| Ưu Điểm | Nhược Điểm | | :--- | :--- | | Linh hoạt, không cần lo lắng về ngày đáo hạn. | Phí tài trợ có thể ăn mòn lợi nhuận nếu giữ vị thế quá lâu trong thị trường một chiều. | | Thanh khoản thường rất cao do sự phổ biến rộng rãi. | Rủi ro thanh lý liên tục nếu không quản lý ký quỹ chặt chẽ. | | Lý tưởng cho giao dịch theo xu hướng và giao dịch đòn bẩy ngắn hạn/trung hạn. | Giá có thể bị lệch khỏi giá giao ngay nếu Phí Tài Trợ không hoạt động hiệu quả trong các điều kiện thị trường cực đoan. |

3. Bảng So Sánh Chi Tiết: Perpetual vs. Futures Truyền Thống

Để làm rõ hơn, chúng ta hãy xem xét một bảng so sánh trực quan các yếu tố khác biệt chính:

So Sánh Các Đặc Điểm Chính

Đặc Điểm	Hợp Đồng Vĩnh Cửu (Perpetual)	Hợp Đồng Tương Lai Truyền Thống (Futures)
Ngày Đáo Hạn	Không có (Vĩnh viễn)	Có (Ngày cố định)
Cơ Chế Điều Chỉnh Giá	Phí Tài Trợ (Funding Rate)	Sự khác biệt về thời gian và chi phí nắm giữ
Thanh Lý Vị Thế	Xảy ra khi Ký quỹ không đủ	Xảy ra khi đáo hạn hoặc khi Ký quỹ không đủ
Phí Giao Dịch Bổ Sung	Phí Tài Trợ (trả cho nhà giao dịch khác)	Không có Phí Tài Trợ
Mục Đích Sử Dụng Phổ Biến	Giao dịch theo xu hướng, đòn bẩy cao, giữ vị thế trung hạn	Phòng ngừa rủi ro ngắn hạn, giao dịch theo ngày đáo hạn

4. Khi Nào Nên Chọn Loại Hợp Đồng Nào?

Việc lựa chọn giữa Perpetual và Futures phụ thuộc hoàn toàn vào chiến lược giao dịch và mục tiêu thời gian của bạn.

4.1. Chọn Perpetual Khi:

1. **Bạn muốn giữ vị thế lâu dài:** Nếu bạn tin rằng Bitcoin sẽ tăng giá trong 3 tháng tới và muốn tận dụng đòn bẩy mà không muốn lo lắng về việc phải "đảo hợp đồng" (roll over) khi đáo hạn, Perpetual là lựa chọn tự nhiên. 2. **Bạn đang giao dịch theo xu hướng:** Các nhà giao dịch theo xu hướng thường tìm kiếm các công cụ không có ngày đáo hạn để tối đa hóa lợi nhuận từ các đợt tăng giá kéo dài. 3. **Bạn sẵn sàng quản lý Phí Tài Trợ:** Bạn phải luôn theo dõi Phí Tài Trợ. Nếu bạn đang giữ một vị thế Mua (Long) trong thị trường tăng giá mạnh, bạn sẽ phải trả phí, điều này cần được tính vào chi phí giao dịch của bạn.

4.2. Chọn Futures Truyền Thống Khi:

1. **Bạn muốn phòng ngừa rủi ro có thời hạn:** Các tổ chức thường sử dụng Futures truyền thống để phòng ngừa rủi ro giá trong một khung thời gian cụ thể. 2. **Bạn muốn tránh phí tài trợ:** Nếu bạn dự đoán một sự biến động giá ngắn hạn và không muốn bị ảnh hưởng bởi phí tài trợ (đặc biệt là khi Phí Tài Trợ đang ở mức cao), Futures truyền thống là lựa chọn sạch sẽ hơn. 3. **Bạn muốn tận dụng sự chênh lệch giá (Basis Trading):** Trong một số điều kiện thị trường, sự chênh lệch giữa giá Futures và giá Giao Ngay có thể tạo ra cơ hội giao dịch chênh lệch giá (basis trading) mà không cần đòn bẩy quá cao.

5. Quản Lý Rủi Ro: Yếu Tố Chung Quan Trọng Nhất

Bất kể bạn chọn Perpetual hay Futures, nguyên tắc quản lý rủi ro vẫn là yếu tố quyết định sự sống còn của bạn trên thị trường. Cả hai công cụ đều sử dụng đòn bẩy, khuếch đại cả lợi nhuận và thua lỗ.

Một nhà giao dịch chuyên nghiệp luôn tập trung vào việc bảo vệ vốn. Điều này bao gồm việc áp dụng các phương pháp quản lý rủi ro hiệu quả.

• **Sử dụng Lệnh Dừng Lỗ (Stop-Loss):** Đây là công cụ bảo vệ cơ bản nhất. Hãy luôn xác định mức lỗ tối đa chấp nhận được trước khi vào lệnh.
• **Quản lý Đòn Bẩy:** Đòn bẩy cao không phải lúc nào cũng tốt. Hãy sử dụng đòn bẩy một cách thận trọng, đặc biệt khi mới bắt đầu.
• **Ký Quỹ Hợp Lý:** Đảm bảo rằng bạn không sử dụng toàn bộ tài sản của mình để ký quỹ cho một giao dịch duy nhất.

Trong cả hai loại hợp đồng, nguy cơ thanh lý luôn hiện hữu nếu bạn không theo dõi sát sao trạng thái ký quỹ của mình.

Kết Luận

Hợp đồng Vĩnh cửu (Perpetual) thống trị thị trường giao dịch tiền điện tử bán lẻ do tính linh hoạt và không có ngày đáo hạn, nhưng đi kèm với gánh nặng Phí Tài Trợ. Ngược lại, Hợp đồng Tương lai Truyền thống (Futures) cung cấp sự chắc chắn về thời gian đáo hạn, phù hợp hơn cho các chiến lược phòng ngừa rủi ro có khung thời gian xác định.

Là người mới, bạn nên bắt đầu bằng việc làm quen với cơ chế hoạt động của Phí Tài Trợ trong Perpetual và cơ chế đáo hạn trong Futures. Chỉ khi hiểu rõ các cơ chế này, bạn mới có thể tối ưu hóa chiến lược và tránh được những cạm bẫy phổ biến trên thị trường phái sinh tiền điện tử.

Các sàn giao dịch Futures được khuyến nghị

Sàn	Ưu điểm & tiền thưởng Futures	Đăng ký / Ưu đãi
Binance Futures	Đòn bẩy lên tới 125×, hợp đồng USDⓈ-M; người dùng mới có thể nhận tới 100 USD voucher chào mừng, thêm 20% giảm phí spot trọn đời và 10% giảm phí futures trong 30 ngày đầu	Đăng ký ngay
Bybit Futures	Hợp đồng perpetual nghịch đảo & tuyến tính; gói chào mừng lên tới 5 100 USD phần thưởng, bao gồm coupon tức thì và tiền thưởng theo cấp bậc lên tới 30 000 USD khi hoàn thành nhiệm vụ	Bắt đầu giao dịch
BingX Futures	Copy trading & tính năng xã hội; người dùng mới có thể nhận tới 7 700 USD phần thưởng cộng với 50% giảm phí giao dịch	Tham gia BingX
WEEX Futures	Gói chào mừng lên tới 30 000 USDT; tiền thưởng nạp từ 50–500 USD; bonus futures có thể dùng để giao dịch và thanh toán phí	Đăng ký WEEX
MEXC Futures	Tiền thưởng futures có thể dùng làm ký quỹ hoặc thanh toán phí; các chiến dịch bao gồm bonus nạp (ví dụ: nạp 100 USDT → nhận 10 USD)	Tham gia MEXC

Tham gia cộng đồng của chúng tôi

Theo dõi @startfuturestrading để nhận tín hiệu và phân tích.